1926 müfredatına göre yazılan eşya dersleri kitaplarının eğitsel ve görsel tasarım yönünden analizi
DOI:
https://doi.org/10.36681/Keywords:
Ebulmuhsin Kemal, Naime Hali, Harun Reşit, Eşya Dersleri, Eğitsel ve Görsel Tasarım, 1926 MüfredatıAbstract
Ders Kitapları geçmişte olduğu gibi günümüzde de eğitim öğretim faaliyetlerinde öğrencilere yardımcı araç- gereçlerden en önemlisidir. Bir ders kitabı eğitim programlarında belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda benimsenen öğretim yaklaşımı ve eğitimsel ölçütlere uygun olarak hazırlanmış ve öğrenme amaçlı kullanılan öğretim materyalidir. Bununla birlikte ders kitapları dönemin eğitim anlayışının yanında sosyo-kültürel yapısı ile bilim ve teknolojisi hakkında da bizlere bilgi verir. Bu çalışmanın amacı, cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemizde okutulan fen bilgisi kitaplarının özelliklerini tespit ederek, o günden bu yana öğrenme-öğretme teorileri, ölçme-değerlendirme metotları, kitapların hazırlanmasında kullanılan görsel ve tasarım ilkeleri ile baskı teknolojilerindeki değişimi belirlemektir. Bu çalışma için 1926 ilkmektep Müfredat Programına göre Ebulmuhsin Kemal, Naime Halit ve Harun Reşit tarafından yazılan ve ülkemiz ilkokullarının beşinci sınıflarında okutulan üç farklı Eşya Dersleri kitabı birinci elden resmi belgelere ulaşılarak elde edilmiştir. Araştırma bir kitap inceleme çalışması örneği olarak doküman incelemesi yöntemine göre yapılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulgulara göre 1926 Eşya Dersleri programı, deney ve tecrübelere önem vererek, öğrencilerin yaparak, yaşayarak ve düşünerek öğrenme etkinliklerine katılmaları gerektiğini vurgulanmıştır. Ders kitaplarının ise o zamanın şartlarına göre iyi sayılabilecek düzeyde resim içerdiği, öğrencilerin derslerde öğrendiği kavramların günlük hayattaki uygulama örneklerini verdiği ancak ölçme değerlendirme teknikleri ve eğitsel tasarım açısından zayıf olduğu tespit edilmiştir.
Downloads
References
Akyüz, Y. (2009). Türk Eğitim Tarihi (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Alkan, C. (1979). Eğitim Ortamları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi Yayınları.
Anonim. (1930). Dünya Maarifine Bakışlar: Mektep Kitaplarının Resimli Olması,
Muallimler Mecmuası, 8, 12.
Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyetinde İlk Ders Kitapları, Eğitim ve Bilim, 35, 215-
Baymur, F. (1936). İlkmektep Eşya Tedrisatının Tarihçesi. Yeni Kültür, 1-2-4, Sonkanun
Binbaşıoğlu, C. (2005). “Cumhuriyet Döneminde İlkokul Programlarının Tarihsel
Gelişimi” Türk Eğitim Düşüncesi Tarihi Araştırmaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
Can, Mehmet, (1937), “Yakın Yurt Tetkikleri” Öğretmen Sesi, 37-46, İkinci Kanun, 314-
Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim(Tarihi Gelişimi). Ankara:
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Chiappetta, E. ve Fillman, D. (2007). Analysis of Five High School Biology Textbooks
Used in the United States for Inclusion of the Nature of Science. International
Journal of Science Education, 29(15), 1847-1868.
Ceyhan, E. veYiğit, B.(2004). Konu alanı ders kitabı İncelemesi Ankara: Anı Yayıncılık
Çepni, S., Ayvacı, H.F. ve Keles, E. (2001). Fizik Ders Kitaplarını Değerlendirme Ölçeği
Geliştirmek İçin Örnek Bir Çalışma. Mili Eğitim Dergisi, 152, 27-33.
Demir, C., Maskan, A.K., Çevik, Ş. ve Baran, M. (2009). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik Ders
Kitabının Ders Kitabı Değerlendirme Ölçütlerine Göre İncelenmesi, Dicle Üniversitesi
Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 125-140.
Demirel, Ö. (1999), Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem
Yayıncılık.
Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem A
Yayıncılık.
Erkmen, N. (1995), “Çağdaş Bir Ders Kitabı Nasıl Olmalı? Ders Kitabını Mükemmel
Yapan Nitelikler”, İlköğretim Ders Kitapları Sempozyumu. Ankara; Bizim Büro
Basımevi.
Gönen, S ve Kocakaya, S. (2006). Fizik Öğretmenlerinin Öğretim Etkinliklerine ve Fizik
Ders Kitaplarının İçeriğine Yönelik Düşünceleri, Türk Fen Eğitim Dergisi, 3(1),
-94.
Güzel, H. ve Adıbelli, S. (2011). 9. Sınıf Fizik Ders Kitabının Eğitsel, Görsel, Dil ve
Anlatım Yönünden İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 26, 201-216.
Halit, N. (1933). Hayat Bilgisi, Eşya ve Fen Bilgisi Rehberi. İstanbul; Muallim Halit
Kitaphanesi.
Halit, N. (1936-1937). Eşya Dersleri. İstanbul; Türk Kitapçılığı Limitet Şirketi.
Kanlı, U. Ve Yağbasan, R. (2004). Proje-2061’in Işığında Fizik Ders Kitaplarının
Eğitimsel Tasarımına Eleştirel Bir Bakış, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2),
-155.
Karaosmanoğlu, O ve Üstün A. (2004). Yürürlükteki Fen Bilgisi 7. Sınıf Ders Kitabının
İncelenmesi, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya: İnönü Üniversitesi,
Eğitim Fakültesi.
Kaya, K. (1934). Yeni Mektepte Eşya, Fen Bilgisi, Atölye. İstanbul; Kanaat Kütüphanesi.
Kaya, Z. (2002), Uzaktan Eğitim. Ankara: Pegem A. Yayıncı
Kemal, E.(1932) Eşya Dersleri. İstanbul; Türk Neşriyat Yurdu.
Kılıç, A. ve Seven. S. (2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Ankara: Pegem A
Yayıncılık.
MEB. (1930). İlk mektep müfredat programı. İstanbul; Devlet Matbaası.
MEB. (1936). İlk mektep müfredat programı. İstanbu; Devlet Matbaası.
MEB. (1995). Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2434). Ankara: Tebliğler
Dergisi
MEB. (2012). http://www.meb.gov.tr/meb/tarihce.html (23.Ağustos.2012).
Nureddin, M. (1933). Mesleki Konuşmalar 1932-1933, Adapazarı: İstiklal Matbaası.
Okan, K.(1983). Fen Bilgisi Öğretiminin Tarihi Gelişimi. Milli Eğitim Dergisi, 60, 42.
Özsoy, H. (2007). İlköğretim 4–5. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Öğrenci,
Öğretmen ve Veli Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Zonguldak.
Papageorgıou G. & Sakka D.(2000). Primary School Teachers’ Views On Fundamental
Chemical Concepts. Chemistry Education: Research and Practice in Europe, 1(2),
-247.
Reşit, H. (1936-1937). Yeni Eşya Dersleri. İstanbul; Türk Kitapçılığı Limitet Şirketi.
Semerci, Ç.(2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik Ders Kitaplarını Genel Değerlendirme
Ölçeği, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 49-54.
Şahin, M. (2009). Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Türkiye’de Hayat Bilgisi Dersi
Programlarının Gelişimi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8),402-410.
Ünsal, Y. Ve Güneş, B.(2003). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak MEB
İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabına Fizik Konuları Yönünden Eleştirel Bir
Bakış, Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2), 387-394.
Tazebay, A.(1992). Cumhuriyet Döneminde İlkokul Programları. Milli Eğitim Dergisi, 85,
–49.
Tertemiz, N., Ercan, L. ve Kayabaşı, Y. (2001), Ders Kitabı ve Eğitimdeki Önemi, Konu
Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu, Ankara: Nobel Yayınevi.
Yağbasan, R., Güneş, B., Özdemir, i.E., Gülçiçek, Ç., Kanlı, U., Temiz, B.K., Ünsal, Y. &
Tunç, T. (2005). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu- Fizik. Ankara: Gazi
Kitabevi
Yıldıran, B. N.(2007). İlköğretim 8. Sınıf Bilgisayar Ders Kitaplarının Görsel Tasarım
İlkelerine Uygunluğunun Değerlendirilmesi ve İçerik Analizinin Yapılması.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Adana.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Seçkin Yayıncılık.
Yore, L. (1991). Secondary science teachers' attitudes towards and beliefs about science
reading and science textbooks, Journal of Research in Science Teaching, 28(1), 55-72.
Yüksel, S. (2003). Türkiye’de program geliştirme çalışmaları ve sorunları. Milli Eğitim
Dergisi, 159 http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/159/syuksel.htm (27.Ağustos.2012).